KORONAVİRÜS SALGININA KARŞI ALINAN TEDBİRLER

(27 Mart itibarı ile özet olarak)

Bankacılık ve Para

Kovid-19 salgınına karşı alınan tedbirlerden etkilendiği için nakit akışı bozulan firmaların bankalara olan kredi anapara ve faiz ödemeleri asgari 3 ay ötelendi, gerektiğinde ilave finansman desteği sağlanacak.
Covid-19 tedbirleri nedeniyle Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında temerrüde düşen firmaların kredi siciline “mücbir sebep” notu düşülerek kredibiliteleri korunacak.
Kredi garanti kurumlarının nakit kaynak aktarma veya özel tertip Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) ihraç etme yetkisi, 25 milyar liradan 50 milyar liraya yükseltildi.
KGF kefaletiyle, başta KOBİ’ler olmak üzere kurumsal ve ticari banka müşterilerinin, gerçek ticari işlemlerine dayalı olarak keşide ettikleri ve edecekleri çeklerin ödenmesi amacıyla, Çek Ödeme Destek Kredisi kapsamında 3 ay anapara ve faiz ödemesiz, toplam 12 ay vadeli ve yıllık % 9,5 faizli kredi desteği sağlanacak; firmalar, 2020 yılı Şubat ayı sonu itibarıyla kayıtlı çalışan sayılarında kredi vadesi boyunca azaltma gitmemeleri ön koşuluyla 3 ay anapara ve faiz ödemesiz, toplam 12 ay vadeli ve yıllık %9,5 faizli Ekonomik İstikrar Kalkanı Kredi Desteğinden yararlanacak
500 bin liranın altındaki konutlarda kredilendirilebilir miktar %80’den %90’a kadar çıkarıldı, asgari peşinat %10’a kadar düşürüldü.
Bankaların sermaye yeterlilik rasyosu ve net döviz pozisyonu hesaplamasına kolaylık getirilecek.
Bankacılık-dışı finansal kuruluşlarda tasfiye olunacak alacak süresini uzatma kararı alındı.
Banka şubelerinin çalışma saatlerinde salgın nedeniyle değişikliğe gidildi.

"İş'e Devam Desteği"

Üç kamu bankası Ziraat Bankası, Halkbank ve VakıfBank "İşe Devam Kredi Desteği" sloganıyla başta KOBİ'ler olmak üzere, sektör ayrımı gözetmeden, ancak Şubat sonu itibarıyla kayıtlı çalışan sayılarında azaltma yapmamaları ön koşuluyla, kurumsal ve ticari ölçekteki firmaların işletme sermayesi ihtiyaçları için kredi verecek. Teminat eksiği bulunan firmaların krediye erişimi için Hazine Destekli Kredi Garanti Fonu (KGF) kefaleti de sağlanabilecek. Kredi desteği, 6 ay anapara ve faiz ödemesiz, toplam 36 ay vadeli ve yıllık yüzde 7,5 faiz oranlı olacak.
Kamu bankaları ve bazı özel bankalar, vadesi gelen çek, maaş, kredi, dönem sonu faizi gibi ödemeler için ilave kredi limiti tahsis edeceğini duyurulmuştur.

Halkbank: Çalışanlarını işten çıkarmamak şartıyla, esnaf ve sanatkârların TESKOMB kefaletiyle veya doğrudan bankadan kullandıkları, Halkbank’a olan kredi borçlarının Nisan, Mayıs Haziran faiz ödemeleri faizsiz 3 ay ertelenecek, sonraki taksitler buna bağlı olarak ötelenecek, erteleme Halkbank’ın bu kişilere yeniden kredi açmasına engel olmayacak ve bu kredilere erteleme süresince takip işlemi yapılmayacak.

Sigortacılık

Mikro ve küçük işletmelere sağlanan ticari alacak sigortası orta ölçekli işletmelere de tanındı. Buna göre, önceki yıl cirosu 25 milyon TL’yi geçmeyenlerin yararlandığı Devlet Destekli Ticari Alacak Sigortasında sözkonusu ciro üst sınırı 125 milyon liraya yükseltildi, ayrıca 240 güne kadar vadeli satışlar da sigorta kapsamına alındı (daha önce kapsam dışındaydı), alıcı başına azami teminat limiti 300.000 liradan 750.000 liraya çıkarıldı ve sigortalının yeni çalışmaya başladığı alıcıların da poliçeye eklenmesi sağlandı,
Sigortacılık sektöründe poliçe ödemelerinde yaşanan muhtemel gecikmelere 1 ay ek süre tanındı, hakem kararlarının icrası 20 Nisan 2020 tarihine kadar etlendi, fiili ekspertiz istisna haline getirildi.
Malullük ve yaşlılık sigortasından ödenen aylıkların asgari tutarı 1.500 TL’ye çıkarılmıştır.

Vergi Beyan ve Ödeme Yükümlülükleri

VUK Genel Tebliğinde yapılan değişiklikle, ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefi olan ve salgından doğrudan etkilenen ya da tedbir amacıyla faaliyetlerine ara verilen işyerlerinin bulunduğu sektörlerde faal mükelleflere “mücbir sebep hali” tanındı ve bunların vergi beyan ve ödemeleri ertelendi. Tebliğde ana faaliyet kodu itibariyle sayılanlar, İçişleri Bakanlığınca faaliyetleri durdurulanlar ve “faaliyet kodu” itibariyle olmasa bile “ana faaliyet alanı” olarak bu sektörlerde iştigal ettiklerini ispatlayanlar tebliğden yararlanacak.
Muhtasar beyanname verme süresi 3 ay ertelendi.
Perakende, AVM, demir-çelik, otomotiv, lojistik-ulaşım, sinema-tiyatro, konaklama, yiyecek-içecek, tekstil-konfeksiyon ve etkinlik-organizasyon sektörleri için Muhtasar ve KDV tevkifatı Nisan, Mayıs ve Haziran yükümlülükleri 6’şar ay ertelendi.
26 Mart 2020 tarihine kadar verilmesi gereken KDV beyanname verme ve ödeme süreleri 24 Nisan’a; 31 Mart’a kadar verilmesi gereken Ba-Bs formlarını verme süresi ise 30 Nisan’a kadar uzatıldı.
65 yaş ve üstü olan veya kronik rahatsızlığı bulunanlardan sokağa çıkma yasağı kapsamına giren mükellefler ve meslek mensupları ile beyanname / bildirimleri bu meslek mensuplarınca verilenlere için “mücbir sebep” hali tanındı, bunların vergi ödevlerini ifa yükümlülüğü ertelendi.

Yargı ve Mahkemeler

Adliyeler ve noterliklerde nöbet sistemine geçildi
CMUK, Hukuk Muhakemeleri Kanunu, İdari Yargılama Usul Kanunu ve usul içeren diğer mevzuattaki dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikâyet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı gibi tüm süreler 30 Nisan 2020’ye kadar durdurulmuştur.
İcra ve İflas Dairelerinde -nafaka hariç- bütün iş, işlem ve takipleri 30 Nisan’a kadar durduruldu. Buna göre, taraf ve takip işlemleri yapılmayacak, yeni icra takip talebi alınmayacak, ihtiyati haciz kararları icra ve infaz edilmeyecek.

Esnaf, Tüccar ve KOBİ’ler

1 Mart-30 Haziran 2020 arasında işyeri kira bedelinin ödenememesi, kira sözleşmesinin feshi ve tahliye sebebi olmaktan çıkarıldı.
Hazine taşınmazlarını kiralamış olan ve faaliyetleri durdurulan ticari ünitelerden kira alınmaması veya indirimli kira alınması kararlaştırıldı.
Teknopark yönetici şirketlerine, kuluçka firmalarından ve teknoparklarda yer alan restoran ve kafe gibi ticari işletmelerden 2 ay boyunca kira alınmayacak, Ar-Ge ve tasarım firmalarının 2 aylık kira ödemeleri ertelendi.
KOSGEB alacakları 3 ay ertelendi, KOSGEB projelerine 4 ay ek süre getirildi.
Bankaların kullanabileceği KGF desteğinin 25 milyar liradan 50 milyar liraya çıkarılmasıyla, KGF kredi kapasitesi 350 milyar TL’nin üzerine yükseltilmiştir. Bu kaynağın kullanılmasında likidite ve teminat açığı bulunan firmalara ve KOBİ'lere öncelik verileceği duyurulmuştur.
Dezenfektan, koruyucu elbise, koruyucu gözlük, maske, eldiven gibi ürünlerin yerli üretimine işletme başına 6 milyon TL’ye kadar destek verilecek.
TÜRKŞEKER'in Haziran sonunda yaklaşık 40 bin çiftçiye ödemesi gereken 250 milyon lira 3 Nisan'da pancar çiftçisine ödenecek.
KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı bütçesi 1 milyar TL’ye çıkarıldı.
TOBB’un kararıyla, geçerlilik süresi Mart ve Nisan aylarında sona erecek sanayi kapasite raporlarının geçerlilik süreleri 1 Mayıs 2020 tarihine kadar uzatıldı.
TOBB’un kararıyla, üyelerin oda ve borsalara Haziran sonuna kadar ödeyeceği yıllık üyelik ve munzam aidatlar, gecikme zammı ve faizi alınmaksızın Ekim ayına ertelendi.
Geri kazanım katılım payı beyannamesi 2020 yılında 6'şar aylık dönemlerde sonraki yıllarda 3'er aylık dönemlerde verilecek.
Esnaf Ahilik Sandığı uygulaması 1 Ocak 2021'den sonra başlatılması kararlaştırıldı.

Dış Ticaret

İhracattaki geçici yavaşlama sürecinde kapasite kullanım oranlarının korunması amacıyla ihracatçıya stok finansman desteğinin verilmesi
Küresel tedarik zincirlerindeki aksama ihtimaline karşı alternatif kanallar geliştirilecek
Yurt içinde ihtiyaç duyulacak bazı malların ihracatı yasaklandı

Çalışma Hayatı

Perakende, AVM, demir-çelik, otomotiv, lojistik-ulaşım, sinema-tiyatro, konaklama, yiyecek-içecek, tekstil-konfeksiyon ve etkinlik-organizasyon sektörleri için SGK primlerinin Nisan, Mayıs ve Haziran ödemeleri 6’şar ay ertelendi.
Mevzuattaki esnek, uzaktan ve dönüşümlü çalışma modelleri daha etkin kılındı.
Kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmek için kısa çalışmanın başlama tarihinden geriye doğru 60 gün hizmet akdine tabi olma, son 3 yılda 450 gün sigortalı çalışmış olması ve işsizlik sigortası primi ödenmiş olma yeterli hale getirildi (Bu süreler daha önce sırasıyla 90 gün ve 600 gün idi).
İşyerindeki faaliyetin azalması nedeniyle çalıştırılamayan personelin "telafi çalışma" yaptırma süresi 2 aydan 4 aya çıkarıldı (Cumhurbaşkanına gerekirse 8 aya çıkarma yetkisi verildi).
Asgari ücret desteğinin 7 milyar liraya kadar arttırılması kararlaştırıldı.
2020 yılının tamamında, sektör ayrımı yapılmaksızın, finansmanı İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak şekilde, işverenlere, ödeyecekleri sigorta priminden mahsup edilerek günlük 2,50 lira, aylık 75 lira asgari ücret desteği sağlanması kararlaştırıldı.
Prime esas günlük kazanç tutarı, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu uyarınca toplu iş sözleşmesine tabi özel sektör işverenleri için 256 lira oldu.
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nda değişiklik yapılarak işveren sendikalarına üye işletmelerin işçilerinin sigorta primlerinin işveren hissesi ödemesinde kullanılabilecek İşveren Sendikası Dayanışma ve Yardımlaşma Fonu desteğinin azami sınırı %25'ten %35'e çıkarıldı.
Kronik hastaların, 1 Mart ve sonrasında süresi dolan sağlık raporları ve reçetelerinin ikinci bir duyuruya kadar geçerli olması; yurt dışından gelen vatandaşlara, tek hekim tarafından 14 güne kadar iş göremezlik raporu verilebilmesi ve iş göremezlik ödeneğinin SGK tarafından karşılanması kararı alındı.

Alışveriş ve Ortak Alanlar

Salgın döneminde kıtlığı çekilen malların fahiş fiyatla satılması veya stoklanması yasaklandı, buna ilişkin denetimler arttırıldı, özellikle gıda ve maske denetiminin artırılması kararlaştırıldı.
Market, manav ve pazar yerlerinde ambalajsız satılan yaş sebze ve meyvelerin ellenerek seçilmesi yasaklandı, gerekli hijyen koşullarına dikkat edilerek satış yapılacak.
Belediyeler pazar yerlerini ve toptancı hallerini dezenfekte edecek ve gerekli hijyen önlemlerini alacak.
Pazar yerlerinde tezgah aralıkları geniş tutulacak,
Tüm fuarlar 1 Mayıs 2020 sonrasına ertelendi.

Emekliye ve Vatandaşa Destek

En düşük emekli maaşı 1.500 liraya yükseltildi.
Emeklilerin bayram ikramiyesi Nisan ayı başında ödenecek.
Promosyon ödemesi taahhütname verme süresi 30 Haziran'a kadar olan emeklilerden onay beklenmeden promosyon tutarları hesaplarına yatırılacak.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nca ihtiyaç sahibi ailelere yapılan nakdi yardımlar için ilave 2 milyar liralık kaynak tahsis edildi.
Su faturası borcu olanlara 2 ay su kesintisi yapılmayacak.

Sosyal, Kültürel, Sanatsal, Bilimsel ve Sportif Hayat ve diğer Genel Covid-19 Tedbirleri

Tiyatro, sinema, gösteri merkezi, konser salonu, nişan/düğün salonu, çalgılı/müzikli lokanta/kafe, gazino, birahane, taverna, kahvehane, kıraathane, kafeterya, kır bahçesi, nargile salonu, nargile kafe, internet salonu, internet kafe, her türlü oyun salonları, kapalı çocuk oyun alanları (AVM ve lokanta içindekiler dahil), çay bahçesi, dernek lokalleri, lunapark, yüzme havuzu, hamam, sauna, kaplıca, masaj salonu, SPA ve spor merkezleri ile ımuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin (pavyon, diskotek, bar, gece kulüpleri) faaliyetleri geçici olarak durduruldu.
Bilimsel, kültürel, sanatsal etkinlikler Nisan sonuna kadar ertelendi.
Lig maçları ertelendi.
Cami ve mescitlerde Cuma ve vakit namazlarının cemaatle kılınmasına ara verildi.
Sivil toplum kuruluşlarının toplantı, kurul, eğitim gibi etkinlikleri durduruldu.
65 yaş ve üstü olanlar ile kronik rahatsızlığı bulunanlara sokağa çıkma yasağı getirildi
Tedbir ve kararlara uymayan kişilere idari para veya hapis cezası verilecek.
Tek başına yaşayan 80 yaş üstü yaşlılar için sosyal hizmet ve evde sağlık hizmetinden oluşan periyodik takip programını devreye alınması.
Marketler 09-21 saatleri arasında ve müşteriye doğrudan hizmet sunulan toplam alanın (depolar, idari bürolar vb. hariç) metre karesinin 1/10’u kadar müşteriye aynı anda hizmet verebilecek (100m2’ye 10 kişi gibi).
Şehirlerarası seyahatler valilik iznine bağlandı; şehir-içi ve şehirlerarası toplu taşıma araçlarının araç ruhsatında yazılı yolcu kapasitesinin azami yarısı kadar yolcu taşıması şartı getirildi.
Piknik alanları, ormanlar, ören yerleri gibi alanlar hafta sonları kapalı olacak, hafta içi de buralarda hiçbir şekilde toplu olarak bir arada bulunulamayacaktır.
Asker celp ve terhislerinde 14 gün karantina uygulanacak.
Cadde, sokak, meydan, bulvar, pazar gibi yerler sık sık temizlenip dezenfekte edilecek insanların yoğun olduğu yerler, binalar, metro ve otobüs duraklara dezenfektan konulacak.
Çöplerin daha sık ve düzenli olarak toplanacak, çöp toplama araç ve personel kapasitesi yeterli düzeyde tutulacak, çöp depolama ve bertaraf tesislerinde gerekli tedbirler alınacak.

Eğitim

İlk ve orta dereceli okullar Nisan sonuna kadar kapalı tutulacak, uzaktan eğitime ağırlık verilecek.
Üniversiteler bahar döneminde açılmayacak.
ÖSYM’nin yakın tarihte yapacağı bazı sınavlar ertelendi.
Engelliler için KPSS ertelendi.

Turizm ve Ulaştırma

Yurt dışı uçuşlar tamamen sona erdirildi.
Konaklama vergisi 1 Ocak 2021 tarihine kadar uygulanmayacak.
Otel kiralamalarına ilişkin irtifak hakkı bedelleri ve hasılat payı ödemeleri Nisan, Mayıs ve Haziran ayları için 6 ay süreyle ertelendi.
İç havayolu taşımacılığında KDV oranı 3 ay süreyle %18’den %1’e indirildi.